بررسی ساخت نحوی-معنایی فعل مرکب ترکیبی در زبان ترکی

افعال مرکب یکی از مطالب جالب حوزه ی نحو است که در زبان های مختلف از جمله زبان ترکی نظرات متنوعی را به خود اختصاص داده و توجه دستورنویسان سنتی و زبان شناسان نوین را به خود جلب کرده است. به خصوص، برخی مطالعات زبان شناسی پیرامون نوعی از افعال مرکب، تحت عنوان افعال مرکب ترکیبی، صورت گرفته اند که خود شامل دیدگاه های متنوعی می شوند. این تحقیق به مقوله ی افعال در گویش تبریزی از نقطه نظر نحوه ی تعیین ساخت موضوعی آن ها می پردازد. در این راستا، روش مشارکت معنایی عناصر سازنده ی افعال مرکب ترکیبی مدنظر است. بر طبق این تحقیق، ساخت موضوعی، ساخت معنایی یک فعل را به ساخت نحوی آن پیوند می دهد و در ساخت نحوی-معنایی آن فعل بازنمایی می شود. هر موضوع، یک گروه معنایی را در قالب یک زیررویداد از مجموعه ی ساخت رویدادی فعل، به شکل نموداری از گروه نحوی ارائه می دهد. به بیان دیگر، ارتباط بین ساخت رویدادی و ساخت نحوی بیانگر نقش نحوی-معنایی موضوع ها است. همچنین جایگاه نحوی-معنایی یک موضوع بر مبنای مشارکت معنایی ویژگی معنایی فعل همکرد تحت عنوان ویژگی نمودی با ساخت رویدادی و ویژگی نمودی عنصر پیش فعلی آن به صورت اسم و یا صفت محمول تعیین می شود. بعد از آشکار شدن نوع ویژگی نمودی افعال مرکب ترکیبی، مشخص خواهد شد که یک فعل در ساخت نحوی-معنایی خود به چه موضوع هایی نیاز دارد. بنابراین هر دو عنصر پیش فعلی و فعل همکرد به عنوان عناصر تعیین کننده ی ساخت موضوعی فعل به شمار می روند. از آنجا که موضو ع های افعال، به جز موضوع کنشگر، در زبان ترکی به همراه نشان حالت ساختواژی در سطح جمله ظاهر می شوند، پس از تعیین موضوع های فعل، انعکاس حالت هر یک از موضوع ها در جایگاه های نحوی-معنایی خاص خود بر عهده ی فعل همکرد است. بنابراین ساخت نحوی-معنایی فعل نمایانگر نوع نقش های نحوی-معنایی موضوع ها و مشخصه ی حالت آن ها است.